عوامل پيدايش بدعت
چهارشنبه ۲۵ دى ۱۳۹۲
الف) تقدس جاهلانه:
افراد عالم و آگاه از حدود دين به ويژه عبادات، در امور عبادي و زندگي ميانه روي را رعايت مd كنند و از حدودي كه خدا معين كرده است؛ پا فراتر نمي نهند، امّا افراد ناآزموده و ناآگاه، گاهي زياده روي در عبادت را پيشه خود مي سازند و تصور مي كنند كه با اين كار به خدا تقرب مي جويند.
ب) پيروزي از هوا و هوس:
عامل دوم براي دستكاري در دين، پيروي از هوا و هوس و برتري جويي و شهرت طلبي است. اميرمؤمنان در خطبه خود، به اين عامل چنين اشاره مي كند:
«أيّها الناس إنّما بدء وقوع الفتن أهواء تُتَّبع و أحكام تُبْتَدَعْ، يخالف فيها كتاب الله، يتولّي فيها رجال رجالاً».[1]
«اي مردم! آغاز فتنه ها و آشوب ها، پيروي از هوس ها و پديدآوري احكام خودساخته اي است كه با كتاب خدا مخالف است و بر سر آنها گروهي با يكديگر هماهنگ و همدست مي شوند».
ج) تعصّب ناروا:
عامل سوم پيدايش بدعت، تعصّب نارواي بدعت گذار، نسبت به عقايد موروثي از نياكان است كه در ميان آنان زندگي كرده است.
د) پيروي از غير معصوم:
عامل چهارم براي پيدايش بدعت، سر فرود آوردن بر آستان افراد خطاكار است، به گونه اي كه آنها را پيراسته از خطا و اشتباه بداند. اتفاقاً يكي از علل نياز امت به معصوم اين است كه همگان در مسائل ديني، به وي مراجعه كنند، و حق و باطل را هم باز شناسند، در اين شرايط بدعت صورت نمي پذيرد و لذا در عصر رسول خدا(صلي الله عليه و آله) هيچ نوع فرقه سازي انجام نگرفت، زيرا او محور حق و باطل بود، ولي پس از رسول خدا(صلي الله عليه و آله) كه برخي از امّت از ثقلين فاصله گرفتند، مكتب ها و نحله هاي مختلف پديد آمد، و مسلمانان، به هفتاد و چند فرقه تقسيم شدند.[2]
عواملی پدید آورنده بدعت بسیار است موارد ذکر شده از جمله عواملی هستند که می توانند در شکل گیری بدعت نقش داشته باشند.
پيشگيري و درمان بدعت
براي پيشگيري از ظهور بدعت ها در دين، و بستن راه هاي بدعت و صيانت جامعه، از اين عامل پليد، مي توان اموري را يادآور شد كه برخي از آنها در روايات نيز آمده است:
1. هشدار نسبت به بدعت و بدعت گزاران
نخستين خط دفاعي براي جلوگيري از تجاوز به حريم دين، همان است كه رسول گرامي(صلي الله عليه و آله) در سخنان خود جامعه را از خطر بدعت و بدعت گزاران آگاه ساخته و آنها را چنين معرفي نموده است:
«يَجيء قوم يُميتون السُّنة و يوغلون في الدين فَعلي أولئك لعنةُ الله و لعنةُ الاعنين و الملائكة و الناس أجمعين».[3]
2. پیروی از اهل بیت عصمت
3-پی ریزی نظام امربه معروف ونهی از منکر