عوامل گرفتارى به آتش دوزخ
جمعه ۲۹ آذر ۱۳۹۲
اكنون اين پرسش پيش مى آيد كه دوزخيان چه ويژگى هايى دارند، تا ما بدين وسيله بتوانيم خود را از آن ويژگى ها دور نماييم؟ و به ديگر سخن: چه عواملى موجب گرفتار شدن به آتش دوزخ مى شود تا با دانستن آنها، خود را از آنها دور نموده، تا در قيامت از دوزخيان نباشيم؟
پاسخ به اين پرسش در سخنان امام علي(عليه السلام) به روشنى بيان گرديده است.
پاسخ به اين پرسش در سخنان امام علي(عليه السلام) به روشنى بيان گرديده است.
1- لغزشها:
«...آگاه باشيد كه خطاها بىتقوايىها همانند اسبان سركش لجام گسيختهاى مىباشد كه صاحبان آنها بىتقوايان بر آنها سوار گرديده و همراه آنها در آتش دوزخ فرو افتند...»
2- اهميت ندادن به نماز:
«نماز را رعايت، و بر آن محافظت نماييد و آن را بسيار به جا آوريد، و به وسيله آن به خداوند نزديك گرديد، كه آن براى مومنان در هنگام مخصوصى واجب گرديده است، آيا پاسخ دوزخيان را نمى شنويد در آن هنگام كه از آنان پرسش مى شود: (چه چيز شما را به دوزخ كشانيده است؟ مى گويند: ما از نماز گزاران نبوده ايم)، به راستى كه نماز گناهان را مى ريزد، همانند ريخته شدن برگ درخت، و نماز انسان را از كيفر گناه رها مى گرداند همانند رها شدن زنجير از گردن انسان به زنجير بسته شده...»
3- نپرداختن زكات:
«...سپس پرداخت زكات اموال همراه با نماز براى مسلمانان به عنوان وسيله و ابراز نزديك شدن انسان به خداوند قرار داده شده است، پس هر كه به ميل و رغبت آن را بپردازد، سبب كفاره گناهان و مانع و نگهدارنده انسان در برابر دوزخ مىشود...»
4- خيانت در امانت:
«...و هر كه امانت را سبك بشمارد و همانند چهارپايان چراگاه خود را در وادى خيانت قرار بدهد، و خود و آيين خود را از آن پاك نگرداند، در دنيا خود را خوار زبون و پست و رسوا گردانيده و در روز واپسين خوارتر و رسواتر خواهد بود، و به راستى كه بزرگترين خيانت، خيانت به امت، و زشت ترين دغلكارى، دغلكارى زمامداران است.»
5- سركشى و فساد در روى زمين:
«... پس چون به امر خلافت برخاستم گروهى پيمان بيعت خود با مرا شكستند از ناكثين اصحاب جمل شدند كه جنگ جمل را برپا كردند و گروهى ديگر از حق خارج گرديدند از مارقين خوارج شدند كه جنگ نهروان را پديد آوردند و گروهى بر حكومت حق على(عليه السلام» ستم روا داشتند از قاسطين معاويه و يارانش شدند كه جنگ صفين را برپا كردند گويا آنان اين سه گروه سخن خداوند را نشيدند در آنجا كه فرمود: آن سراى آخرت را براى كسانى قرار مى دهيم كه در روى زمين نخواهند سركشى كنند و نخواهند فساد پديد آورند و سرانجام نيك از آن پارسايان است. آرى به خداوند سوگند كه اين آيه را شنيدند و آن را فهميدند، ولى دنيا در برابر ديدگان آنان زيبا جلوه كرد، و زيور دنيا آنان را فريب داد...»
6- لغزش و گريز از ميدان جهاد:
در مقام تشويق به جهاد و پيكار در راه خدا فرمود:
«...من شما را بر راهى روشن جهاد در راه خدا فرا خوانده ام كه در برابر آن، تنها كسى به هلاكت مى رسد كه به سبب سرشت فساد آلود خود اهل هلاكت باشد، كسى كه در ميدان جهاد استقامت داشته باشد به بهشت مى رود، و كسى كه در اين راه بلغزد به دوزخ مى رود.»
7- خشم:
در آن هنگام كه عبدالله بن عباس را به عنوان جانشين و كارگزار خود در بصره منصوب كرد به او نوشت:
«با مردم به هنگام روبرو شدن و نشستن و داورى كردن به نيكى برخورد كن با آنان گشاده روى و خوش برخورد و همنشين خوبى باشد و به هنگام داورى در اختلافات در ميان آنان از حق دورى مگزين و به داد و عدل داورى كن. و از خشم بر مردم بپرهيز! كه آن خشم گونه اى از سبك مغزى و ره آوردى از شيطان است، و بدان كه آنچه تو را به خداوند نزديك گرداند تو را از آتش دوزخ دور، و آنچه تو را از خداوند دور گرداند به آتش دوزخ نزديك مى گرداند.»
«با مردم به هنگام روبرو شدن و نشستن و داورى كردن به نيكى برخورد كن با آنان گشاده روى و خوش برخورد و همنشين خوبى باشد و به هنگام داورى در اختلافات در ميان آنان از حق دورى مگزين و به داد و عدل داورى كن. و از خشم بر مردم بپرهيز! كه آن خشم گونه اى از سبك مغزى و ره آوردى از شيطان است، و بدان كه آنچه تو را به خداوند نزديك گرداند تو را از آتش دوزخ دور، و آنچه تو را از خداوند دور گرداند به آتش دوزخ نزديك مى گرداند.»
8- انكار حقانيت ائمه«عليه السلام»
پيش از اين درباره ويژگى هاى بهشتيان از امام(عليه السلام) نقل شد كه تنها كسانى در بهشت داخل مى شوند كه امامان معصوم(عليه السلام) را بشناسند و امامان(عليه السلام) نيز آنان را بشناسند، در ادامه آن سخن فرمود:
«و در دوزخ داخل نمى شود جز كسى كه آنان امام معصوم را به عنوان پيشوايان بر حق مسلمانان و جانشينان پاك پيامبر اسلام باور نداشته، و امامان نيز او را به عنوان انسان مؤمن و مسلمان درستكار پذيرا نباشند...»
9- دشمنى با بندگان خدا:
ستم بر بندگان خداوند در آيين اسلام، بسيار ناپسند بوده و خداوند انسان ستمگر را در روز قيامت به دوزخ گرفتار مى نمايد، چه اينكه آن ستمگر خداوند را باور داشته و خود را پيرو آيينى همانند آيين اسلام بداند، و چه منكر بوده و آيينى را پايبند نباشد، كه اينك به فرازهايى از سخنان على(عليه السلام) در اين باره توجه مى نماييد:
«بدترين توشه براى روز رستاخيز، دشمنى و ستم بر بندگان خدا است.»
«و اگر خداوند انسان ستمگر را مهلت دهد، هرگز از كيفر او دست بر نخواهد داشت و او خداوند در كمينگاهش قرار دارد...»
10- گناه پيشگى:
هر انسانى در زندگى دنياى خود هدفى را برگزيده و براى رسيدن به آن در ميدان مسابقه قرار مى گيرد، ولى برخى از انسانها هدف را نادرست برگزيده و سراب را به جاى آب، و هواى نفس را به جاى خدا مقصود خود پنداشته اند، از اين رو گناهكاران كه با ارتكاب گناه، قصد بهره مند شدن از نعمتها را به هر گونه كه بخواهند در سر مى پرورانند، در وادى سراب گام برداشته و هواى نفس خود را خداى خويش مى پندارند، و آنگاه كه به سراى ديگر رهسپار گردند، جايگاهشان در دوزخ خواهد بود، چنانكه امام(عليه السلام) فرمود:
«...و آتش دوزخ، پايان مقصد حقيقى كسانى است كه در دنيا راه افراط گناه - را در پيش گرفته اند و آنچه را كه نبايد انجام بدهند، انجام مى دهند ...»
البته هر انسان معمولى غير از معصومين(عليه السلام) در زندگى خود احياناً دچار گناهانى مى شود، و مقصود على(عليه السلام) اين نيست كه همه گناهكاران به آتش دوزخ مى افتند، بلكه بسيارى از گناهان به توبه واقعى از ميان رفته و انسان گناهكار از آن گناه پاك مى شود و برخى از گناهكاران با شايستگى هايى كه دارند در روز قيامت مورد شفاعت شافعان قرار مى گيرند.
بنابراين مقصود امام(عليه السلام) از كلمه «مفرطين» آن گناهكارانى است كه در اثر گناهان بسيار، شايستگى توبه و شفاعت را از دست داده اند، گناهكارانى كه از انجام گناه باكى نداشته، و به آسانى آن را مرتكب مى شوند، و از ارتكاب آن دچار احساس ندامت نشده و توبه نمى نمايند و بر گناه خود اصرار مى ورزند.
منبع:
معاد در نهج البلاغه، تأليف: احمد باقريان ساروى