علت نام گذاري ماه صفر، وقايع و اعمال آن
چهارشنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۲
در نامگذاری این ماه، دو وجه ذکر کرده اند:
1- از «صُفْرَة (زردی)» گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردی برگ درختان بوده است.
2- از «صِفْر (خالی)» گرفته شده؛ زیرا مردم پس از پایان ماههای حرام، رهسپار جنگ می شدند و شهرها خالی می شد.
این ماه، معروف به شومی و بدشگونی است. از پیامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) درباره ماه صفر، چنین نقل شده است:
«هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می دهم».
1- از «صُفْرَة (زردی)» گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردی برگ درختان بوده است.
2- از «صِفْر (خالی)» گرفته شده؛ زیرا مردم پس از پایان ماههای حرام، رهسپار جنگ می شدند و شهرها خالی می شد.
این ماه، معروف به شومی و بدشگونی است. از پیامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) درباره ماه صفر، چنین نقل شده است:
«هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می دهم».
.
مهم ترين وقايع ماه صفر
اوّل ماه صفر:
آغاز جنگ صفّين، مطابق نقل مورّخان در سال 37 هجرى است. جنگ صفّين از سوى اميرمؤمنان(عليه السلام) و لشكريانش، در برابر معاويه و سپاه غارتگر شام، آغاز شد و مدّت 110 روز طول كشيد، و در آستانه شكست لشكر شام، عمرو عاص خدعه اى به كار زد و قرآن ها را بر سر نيزه كردند و داستان تأسّف بار حكمين پيش آمد.
همچنين در اين روز در سال 61 هجرى (بنا بر روايتى) سرِ مبارك حضرت سيّدالشّهدا(عليه السلام) را همراه كاروان اهل بيت(عليهم السلام) وارد شهر شام كردند.
همچنين در اين روز در سال 61 هجرى (بنا بر روايتى) سرِ مبارك حضرت سيّدالشّهدا(عليه السلام) را همراه كاروان اهل بيت(عليهم السلام) وارد شهر شام كردند.
دوم ماه صفر:
روز شهادت زيد بن على بن الحسين(عليه السلام) پس از قيام بر ضدّ بنى اميّه در سال 120 هجرى است; وى به هنگام شهادت 42 سال داشت.
هفتم ماه صفر:
بنا بر نقل شيخ مفيد و كفعمى، روز شهادت امام حسن مجتبى(عليه السلام) است.
همچنين ولادت امام كاظم(عليه السلام) طبق روايتى در سال 128، در اين روز در منطقه »ابواء»(محلّى ميان مكّه و مدينه) واقع شده است. اين روز از جهتى روز حزن و از جهتى روز سرور است.
بيستم ماه صفر:
همچنين ولادت امام كاظم(عليه السلام) طبق روايتى در سال 128، در اين روز در منطقه »ابواء»(محلّى ميان مكّه و مدينه) واقع شده است. اين روز از جهتى روز حزن و از جهتى روز سرور است.
بيستم ماه صفر:
روز اربعين امام حسين(عليه السلام) است; بنابر نقل جمعى از بزرگان مانند شيخ مفيد، شيخ طوسى و كفعمى، جابر بن عبداللّه انصارى در اين روز براى زيارت امام حسين(عليه السلام) به كربلا آمد و همين روز، روزى است كه اهل بيت امام حسين(عليه السلام) طبق روايتى از شام به مدينه آمدند.
ولى در ارتباط با آمدن اهل بيت حسينى(عليه السلام) در روز اربعين به كربلا ميان مورّخان گفتگوست ;مرحوم حاج شيخ عبّاس قمى در «منتهى الآمال» از سيّد بن طاووس نقل مى كند كه اهل بيت حرم حسينى(عليه السلام) در مسير بازگشت به مدينه، نخست به كربلا آمدند و زمانى به آنجا رسيدند كه جابربن عبدالله انصارى و گروهى از بنى هاشم به زيارت امام حسين و يارانش آمده بودند (و با توجه به اينكه جابر در بيستم صفر به كربلا آمد، بنابراين اهل بيت نيز ورودشان به كربلا همان روز بود.(
ولى در ارتباط با آمدن اهل بيت حسينى(عليه السلام) در روز اربعين به كربلا ميان مورّخان گفتگوست ;مرحوم حاج شيخ عبّاس قمى در «منتهى الآمال» از سيّد بن طاووس نقل مى كند كه اهل بيت حرم حسينى(عليه السلام) در مسير بازگشت به مدينه، نخست به كربلا آمدند و زمانى به آنجا رسيدند كه جابربن عبدالله انصارى و گروهى از بنى هاشم به زيارت امام حسين و يارانش آمده بودند (و با توجه به اينكه جابر در بيستم صفر به كربلا آمد، بنابراين اهل بيت نيز ورودشان به كربلا همان روز بود.(
اما مرحوم حاج شيخ عباس قمى با توجه به نقل ديگر مورّخان و قرائن و شواهد ديگر، ورود اهل بيت(عليهم السلام) را در بيستم صفر (اربعين حسينى( به كربلا بسيار بعيد مى داند و از شيخ مفيد و شيخ طوسى نقل مى كند كه اهل بيت(عليهم السلام) روز بيستم صفر از شام به مدينه مراجعت كردند.
بيست و هشتم ماه صفر:
بيست و هشتم ماه صفر:
در چنين روزى، در سال يازدهم هجرى، رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله( وفات يافت و همه مورّخان اتّفاق دارند كه روز وفات آن حضرت، روز دوشنبه بود و آن حضرت به هنگام وفات شصت و سه سال از عمر مباركشان مى گذشت.
رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) در سنّ چهل سالگى به رسالت مبعوث شد و سپس سيزده سال در مكّه مردم را به توحيد و خداپرستى دعوت كرد و در سنّ پنجاه و سه سالگى به مدينه هجرت نمود و ده سال نيز در مدينه ـ با تشكيل حكومت اسلامى و با تلاش پى گير و مستمرّ ـ به مبارزه با شرك و كفر و ظلم و ستم پرداخت; در اين مدّت، مردم زيادى از مناطق مختلف به آن حضرت ايمان آوردند و اسلام روز به روز گسترش يافت، تا آن كه در 28 صفر سال يازدهم از اين جهان رحلت فرمود.
حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام)، آن حضرت را غسل داده و كفن نمود و بر آن حضرت نماز گزارد و آنگاه مردم گروه گروه بر پيكر شريفش نماز گزاردند و سپس على(عليه السلام) آن حضرت را در حجره اش در همان محلّى كه از دنيا رفته بود دفن فرمود.
از «انس بن مالك» روايت شده است كه وقتى رسول خدا(صلى الله عليه وآله) را به خاك سپرديم، حضرت فاطمه(عليها السلام) به سوى من آمد و گفت: اى انس! چگونه راضى شديد كه خاك بر چهره رسول خدا بريزيد، آنگاه گريست.
و مطابق نقل ديگرى، آن حضرت مقدارى از خاك قبر پدر گراميش را برداشت و بر ديدگانش نهاد و گفت:
ماذا عَلَى الْمُشْتَمِّ تُرْبَةَ اَحْمَدَ
اَنْ لا يَشُمَّ مَدَى الزَّمانِ غَوالِيا
سزاوار است بر كسى كه تربت احمد را ببويد
براى هميشه روزگار، دگر عطرى نبويد
رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) در سنّ چهل سالگى به رسالت مبعوث شد و سپس سيزده سال در مكّه مردم را به توحيد و خداپرستى دعوت كرد و در سنّ پنجاه و سه سالگى به مدينه هجرت نمود و ده سال نيز در مدينه ـ با تشكيل حكومت اسلامى و با تلاش پى گير و مستمرّ ـ به مبارزه با شرك و كفر و ظلم و ستم پرداخت; در اين مدّت، مردم زيادى از مناطق مختلف به آن حضرت ايمان آوردند و اسلام روز به روز گسترش يافت، تا آن كه در 28 صفر سال يازدهم از اين جهان رحلت فرمود.
حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام)، آن حضرت را غسل داده و كفن نمود و بر آن حضرت نماز گزارد و آنگاه مردم گروه گروه بر پيكر شريفش نماز گزاردند و سپس على(عليه السلام) آن حضرت را در حجره اش در همان محلّى كه از دنيا رفته بود دفن فرمود.
از «انس بن مالك» روايت شده است كه وقتى رسول خدا(صلى الله عليه وآله) را به خاك سپرديم، حضرت فاطمه(عليها السلام) به سوى من آمد و گفت: اى انس! چگونه راضى شديد كه خاك بر چهره رسول خدا بريزيد، آنگاه گريست.
و مطابق نقل ديگرى، آن حضرت مقدارى از خاك قبر پدر گراميش را برداشت و بر ديدگانش نهاد و گفت:
ماذا عَلَى الْمُشْتَمِّ تُرْبَةَ اَحْمَدَ
اَنْ لا يَشُمَّ مَدَى الزَّمانِ غَوالِيا
سزاوار است بر كسى كه تربت احمد را ببويد
براى هميشه روزگار، دگر عطرى نبويد
صُبَّتْ عَلىَّ مَصآئِبُ لَوْ اَنَّها
صُبَّتْ عَلَى الاَْيّامِ صِرْنَ لَيالِيا.
مصيبت هايى بر دل و جانم فرود آمد كه اگر
بر روزهاى روشن وارد شود، شبهاى تار مى گردند
همچنين بنا بر نقل جمعى از علما و مورّخان، روز بيست و هشتم صفر سال 50 هجرى، روز شهادت امام حسن مجتبى(عليه السلام) است و اين روايت بيشتر در ميان شيعيان مشهور است تا روايت هفتم ماه صفر.
روز آخر ماه صفر:
بنا بر قول »شيخ طبرسى» و «ابن اثير» آخر ماه صفر سال 203 هجرى، روز شهادت امام رضا(عليه السلام) است كه در سنّ پنجاه و پنج سالگى، توسّط مأمون عبّاسى مسموم شده و به فيض شهادت نائل آمدند.
برخی اعمال ماه صفر
1- در این ماه، به دادن صدقه اهتمام بیشتری شود
پیامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) در باب صدقه دادن می فرمایند: " لبخند تو بر روی برادرت صدقه است، امر به معروف و نهی از منکر کردنت صدقه است، رهنمایی کسی که راه را گم کرده صدقه است و دور کردن سنگ و خا ر و استخوان از راه صدقه است. "
2- برای ایمنی از بلاها، دعای زیر هر روز ده مرتبه خوانده شود:
1- در این ماه، به دادن صدقه اهتمام بیشتری شود
پیامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) در باب صدقه دادن می فرمایند: " لبخند تو بر روی برادرت صدقه است، امر به معروف و نهی از منکر کردنت صدقه است، رهنمایی کسی که راه را گم کرده صدقه است و دور کردن سنگ و خا ر و استخوان از راه صدقه است. "
2- برای ایمنی از بلاها، دعای زیر هر روز ده مرتبه خوانده شود:
یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللَّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطَّاهِرینَ(مفاتیح الجنان(
ای سخت نیرو، و ای سختگیر! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! خوارند از بزرگیات همه خلقت. پس کفایت کن از من شرّ خلق خودت را، ای احسان بخش! ای نیکوکار! ای نعمت بخش! ای عطا دِه! ای که معبودی جز تو نیست! منزّهی تو! به راستی من از ظالمانم. اجابت کردیم برایش و نجاتش دادیم از غمّ و همچنین نجات دهیم مؤمنان را، و رحمت کند خدا بر محمّد و آل پاک و پاکیزهاش!
3-«سیّد بن طاووس» نقل کرده است: در روز سوم ماه صفر، دو رکعت نماز بخوان که در رکعت اوّل سوره«حمد» و سوره «انّا فتحنا» (فتح) و در رکعت دوم سوره »حمد» و سوره«توحید» قرائت شود و پس از سلام نماز، صد بار صلوات بفرست و صد بار آل ابى سفیان را لعنت کن و صد مرتبه استغفار نما و آنگاه حاجت خویش را از خداوند بخواه. (ان شاء اللّه به هدف اجابت مى رسد).( اقبال، صفحه(587
4ـ در روز اربعین (بیستم ماه صفر) زیارت امام حسین(علیه السلام (مستحبّ است و مورد تأکید قرار گرفته. در روایتى که «شیخ طوسى» از امام حسن عسکرى(علیه السلام) نقل کرده، چنین آمده است: نشانه هاى مؤمن پنج چیز است: به جاى آوردن پنجاه و یک رکعت نماز (17 رکعت نماز واجب و 34 رکعت نافله) و زیارت اربعین (امام حسین(علیه السلام)) و انگشتر را بر دستِ راست نهادن، و پیشانى را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و بسم الله الرّحمن الرّحیم را در نماز بلند گفتن.